Times New Roman – một trong những font chữ được coi là phổ biến nhất trên thế giới nhưng lại không được lòng người dùng, vì sao lại có câu chuyện này ?
Lần đầu tiên được sử dụng vào năm 1931 trong tờ báo The Times của nước Anh, “đại gia tộc” font chữ Times được dùng để thay thế font chữ tiền nhiệm đã lỗi thời, và dần phổ biến khắp thế giới. Danh xưng những đứa con danh tiếng nhất của đại gia tộc này phải kể đến Times, hay Times New Roman.
Font chữ này cũng đã có mặt trên mọi bản Windows từ phiên bản 3.1, và từng được dùng làm font chữ mặc định trên nhiều ứng dụng bao gồm Microsoft Word. Times New Roman được chấp nhận rộng rãi trong lớp học các cấp, trong văn phòng lớn nhỏ, và đã trở thành font chữ chính thức của mọi văn bản ngoại giao của chính phủ Hoa Kỳ vào năm 2004.
Tuy nhiên, thời thế đổi thay, không vị vua nào trị vì mãi mãi.
Times New Roman thoái vị
Đầu năm 2023, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đưa ra thông báo chính thức: thay thế Times New Roman, bắt đầu sử dụng font Calibri cho tất cả các văn kiện. Theo tài liệu lưu hành nội bộ, sự thay đổi nhắm tới mục đích hỗ trợ nhân viên dễ dàng đọc chữ trên màn hình.
Tuy nhiên, công cuộc cải cách vấp phải nhiều ý kiến trái chiều. Nhân sự các cấp chính phủ Mỹ đã quá quen với Times New Roman, họ tỏ ra bất bình với quyết định mới. Nhiều người còn bông đùa rằng đây là sự “báng bổ”, và rằng sớm muộn sẽ có người đứng lên đòi lại quyền sử dụng Times New Roman.
Thực tế thì font chữ Calibri không khơi mào được cuộc nổi loạn nào, và màn thay đổi từ Times New Roman sang Calibri có lý lẽ riêng của nó. Những năm gần đây, những nét tinh tế năm xưa của font Times New Roman, là “cánh chữ” và “chân chữ”, bị các cộng đồng thiết kế chê bai.
Họ cho rằng vẻ ngoài của Times New Roman không còn phù hợp với bối cảnh hiện đại. Đây cũng là lý do một số nhãn hiệu đã thay thế font dùng trong logo của mình, họ bỏ Times New Roman để sử dụng những font như Helvetica, vốn có vẻ ngoài gọn gàng hơn.
Tuy nhiên, khả năng dễ dọc mới là lý do chính để Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ dùng Calibri thay Times New Roman. Trong thời đại mới, khi các ký tự được hiển thị phần nhiều trên màn hình, khả năng dễ đọc của font chữ được đặt lên hàng đầu. Đôi lúc, những nét tô vẽ hoa mỹ của Times New Roman xưa cũ sẽ hiện ra một cách rối rắm trên màn hình, làm khó một số lượng không nhỏ người dùng thiết bị điện tử.
Nhưng cớ gì mà đem lòng ghét font chữ?
Bạn có thể tráo “Times New Roman” với bất cứ font chữ nào khác và vẫn có thể tìm được một cộng đồng ghét nó tới say mê. Thực tế, trên những trang sử ghi lại tâm tính người đam mê typography (hay gọi nôm na là những người đam mê font chữ), thì người ta thấy danh sách những font chữ bị ghét dài vô kể.
Trong thời đại Internet kết nối con người một cách xuyên suốt, những người ghét bỏ những font chữ nhất định tìm được những người bạn chung “sở ghét”, rồi họ thành lập cộng đồng để xướng lên tiếng nói chung. Trên mạng, tồn tại những cộng đồng đòi bài trừ Papyrus, những tập thể người căm thù font Comic Sans, hay những nhóm ghét cay ghét đắng font chữ “cơ bản” Arial.
Mỗi cộng đồng đều có lý ro riêng cho “sở ghét” của mình. Nhưng theo phân tích của Allan Haley, giám đốc mảng Từ và Chữ cái thuộc công ty Monotype Imaging, một chuyên gia về mọi thứ liên quan tới thiết kế kiểu chữ, thì có 4 lý do khiến một font chữ bị ghét. Chúng là:
1. Thiết kế font chữ bị lạm dụng quá đà
2. Font chữ là bản sao của một font chữ khác
3. Chất lượng font chữ kém
4. Chỉ đơn giản là … quá đáng ghét
Có lẽ những cuộc tranh cãi xung quanh font và thiết kế font sẽ chẳng bao giờ ngã ngũ, nhất là khi xu thế thay đổi không theo quy luật nào. Trong tài liệu nội bộ của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, người soạn nhắc tới việc văn kiện tương lai sẽ sử dụng Calibri là vì nó đã được chọn làm font mặc định của Microsoft.
Tuy nhiên, hồi năm 2021, Microsoft tuyên bố sẽ sớm từ bỏ Calibri. Và sau 17 năm thống trị các phần mềm Office, Calibri đã phải nhường ngôi cho Aptos, font chữ mặc định mới của các phần mềm soạn thảo nội dung của Microsoft.
“Calibri đã là font chữ mặc định cho tất cả các sản phẩm của Microsoft từ năm 2007, khi nó thay thế Times New Roman trên toàn bộ Microsoft Office”, tập đoàn công nghệ khổng lồ cho hay. “Nó đã phụng sự tốt, nhưng chúng tôi tin rằng đã đến lúc phải thay đổi”.
Thế nên chẳng phải cố gắng phân tích tại sao một font chữ lại bị ghét, lại bị chê bai, lại bị thất sủng để làm gì. Có một nhà thiết kế nổi tiếng từng nói: font chữ tuyệt vời là font chữ được nhận ra trước cả khi người ta đọc ra từ đấy là từ gì; nhận định này đúng, với cả font chữ được yêu thích cũng như bị ghét bỏ.
Đôi khi, người ta yêu/ghét một font chữ chỉ vì nó đáng yêu/đáng ghét.
