LED Fan hiện nay là một trong những lựa chọn được nhiều người lựa chọn vì vừa có khả năng tăng thẩm mỹ cho máy tính, vừa làm mát cho linh kiện bên trong. Vậy bạn đã biết nó hoạt động như thế nào chưa? Hãy cùng Tân Doanh tìm hiểu nhé!
1. Nguyên lý hoạt động của LED Fan
LED Fan là quạt tản nhiệt PC tích hợp đèn LED để tạo hiệu ứng ánh sáng và tăng tính thẩm mỹ. Cách hoạt động của LED Fan bao gồm hai phần chính: chức năng làm mát và hệ thống ánh sáng LED.
a. Chức năng làm mát
- Cơ chế cơ bản: LED Fan hoạt động như quạt PC thông thường, sử dụng động cơ điện để quay cánh quạt, tạo luồng không khí (airflow) hoặc áp suất tĩnh (static pressure) nhằm làm mát CPU, GPU, hoặc các linh kiện khác.
- Thông số chính: Hiệu năng được đo bằng CFM (lưu lượng không khí), mmH₂O (áp suất tĩnh), RPM (tốc độ quay), và độ ồn (dB).
- Nguồn điện: Quạt thường được cấp nguồn 12V hoặc 5V từ bo mạch chủ hoặc bộ điều khiển riêng, thông qua đầu nối PWM (4-pin) hoặc DC (3-pin) để điều chỉnh tốc độ quay.
b. Hệ thống ánh sáng LED
- Nguồn điện cho LED: LED trên quạt sử dụng nguồn 5V (cho ARGB) hoặc 12V (cho RGB), lấy từ bo mạch chủ, bộ điều khiển RGB, hoặc nguồn riêng.
- Loại LED:
- LED đơn sắc: Chỉ phát một màu cố định (đỏ, xanh, trắng), bật/tắt đồng thời với quạt.
- LED RGB (4-pin): Hiển thị nhiều màu, nhưng tất cả LED trên quạt sáng cùng một màu tại một thời điểm.
- LED ARGB (3-pin): Điều khiển từng LED riêng lẻ, tạo hiệu ứng phức tạp như cầu vồng, sóng ánh sáng, hoặc 3D.
- Điều khiển ánh sáng:
- Qua phần mềm (ASUS Aura Sync, Corsair iCUE, NZXT CAM) hoặc bộ điều khiển phần cứng (remote, nút bấm).
- Một số quạt hỗ trợ đồng bộ ánh sáng với các linh kiện khác (bo mạch chủ, RAM, GPU).
- LED thông minh có thể phản ánh trạng thái hệ thống (nhiệt độ, tốc độ quạt) hoặc được điều khiển qua Wi-Fi/Bluetooth.
2. Các loại LED Fan qua thời gian
LED Fan cho PC đã phát triển qua nhiều giai đoạn từ khi ra đời (thập niên 2000):
-
LED đơn sắc (2000-2010):
- Màu cố định, không tùy chỉnh, dùng trong PC giá rẻ.
- Ví dụ: Cooler Master JetFlo (LED đỏ/xanh).
2. LED RGB (2010-2015):
- Hiển thị nhiều màu, điều khiển qua phần mềm hoặc remote, hiệu ứng đơn giản.
- Ví dụ: Corsair SP120 RGB, Thermaltake Riing RGB.
3. LED ARGB (2015-nay):
- Điều khiển từng LED, hiệu ứng phức tạp, đồng bộ với hệ thống.
- Ví dụ: Corsair LL120, NZXT Aer RGB 2.
4. LED thông minh (2018-nay):
- LED phản ánh nhiệt độ hoặc trạng thái hệ thống, tích hợp màn hình nhỏ.
- Ví dụ: ASUS ROG Ryujin, Corsair QL Series.
5. LED không viền/3D (2020-nay):
- Thiết kế không viền, hiệu ứng ánh sáng vô cực (infinity mirror).
- Ví dụ: Lian Li UNI FAN SL-Infinity, Cooler Master Mobius 120.
6. LED không dây (2022-nay):
- Điều khiển qua Wi-Fi/Bluetooth, giảm dây cáp.
- Ví dụ: Một số mẫu Corsair hoặc quạt thông minh.
3. LED Fan có ảnh hưởng đến hiệu năng không?
Quan niệm rằng LED Fan có hiệu năng thấp hơn quạt không LED không hoàn toàn đúng. Hiệu năng phụ thuộc vào thiết kế, không phải LED:
- Thiết kế cánh quạt:
- LED Fan giá rẻ có thể dùng vật liệu trong suốt (acrylic/plastic) để ánh sáng xuyên qua, làm giảm hiệu quả khí động học.
- LED Fan cao cấp (Corsair LL120, Lian Li UNI FAN) được tối ưu cánh quạt, gần tương đương quạt không LED (Noctua NF-A12x25).
- So sánh thông số:
- Corsair LL120 (LED): ~43 CFM, ~1.6 mmH₂O, ~24.8 dB.
- Noctua NF-A12x25 (không LED): ~60 CFM, ~2.34 mmH₂O, ~22.6 dB.
- LED Fan cao cấp chỉ kém hơn một chút, phù hợp cho cả case và radiator.
- Độ ồn và độ bền:
- LED Fan có thể nặng hơn do thêm LED, gây rung động ở tốc độ cao nếu vòng bi kém chất lượng.
- LED và mạch điều khiển làm tăng nguy cơ hỏng hóc, nhưng không đáng kể ở quạt cao cấp.
- Công suất:
- LED tiêu thụ điện năng nhỏ (0.1-0.5W/LED), không ảnh hưởng đáng kể đến hiệu suất quạt.
4. Ứng dụng và xu hướng
- Thẩm mỹ: LED Fan tăng tính cá nhân hóa, đặc biệt trong case trong suốt hoặc PC gaming.
- Chức năng: LED thông minh hiển thị trạng thái hệ thống (nhiệt độ, tốc độ quạt).
- Xu hướng hiện nay:
- Hiệu ứng 3D, thiết kế không viền (infinity mirror).
- Điều khiển không dây qua Wi-Fi/Bluetooth.
- Tích hợp AI để tối ưu ánh sáng và hiệu suất.
5. Kết luận
LED Fan hoạt động bằng cách kết hợp chức năng làm mát với hệ thống ánh sáng LED, từ đơn sắc đến ARGB hiện đại. Hiệu năng không thua kém đáng kể quạt không LED nếu chọn sản phẩm chất lượng cao (Corsair, Lian Li, NZXT).
Sự phát triển của LED Fan từ thập niên 2000 đến nay phản ánh nhu cầu về thẩm mỹ và cá nhân hóa trong PC gaming. Khi chọn LED Fan, cần xem xét thông số (CFM, mmH₂O, dB), tương thích RGB/ARGB, và mục đích sử dụng (case, radiator, hoặc modding).
